Sowa córka piekarza Marka Hłaski. Premiera na antenie Dwójki

„Cała ta książka jest o miłości i o tym, ze człowiek może iść za innym człowiekiem przez dolinę cienia śmierci, nie znając zła ani strachu, jak długo ten drugi człowiek idzie za nim” – tak w liście do Juliusza Sakowskiego pisał Marek Hłasko o „Sowie córce piekarza”. To ostatnia książka wydana za życia autora. Opowiadał on, że pracował nad nią pięć lat, właściwie pięć razy od początku do końca. Pierwotnie miała nosić tytuł: „Pójdź za nim przez dolinę”. Jak przyznawał sam autor, było to odwołanie do fragmentu 23 Psalmu Dawida: „Choćbym też chodził w dolinie śmierci, nie będę się bał złego, albowiem Tyś ze mną; laska Twoja i kij Twój: te mnie cieszą”. Słowa tego psalmu w języku angielskim cytuje jeden z bohaterów powieści major Rackman.
Ostatecznie książka wyszła w Paryżu na początku 1968 r. pod tytułem „Sowa córka piekarza”. Hłasko nie wydał jej jednak, tak jak na przykład „Cmentarzy”, w Instytucie Literackim Jerzego Giedroycia. Redaktor „Kultury” zapytany, dlaczego nie opublikował tej powieści, miał odpowiedzieć: „Bo mi się nie podobała”.

Jak pisze w książce „Piękny dwudziestoletni” kuzyn pisarza Andrzej Czyżewski, książka ta – „dziwna, zagmatwana i wieloznaczna” – spotkała się po wydaniu z różnymi reakcjami i opiniami. Kuzyn autora „Sowy córki piekarza” wskazuje na wątki autobiograficzne tej opowieści. Marek Hłasko po dekadzie życia na emigracji wraca w niej do wydarzeń ze swojego dzieciństwa i młodości spędzonych w Warszawie i Wrocławiu. Barwna postać wuja Józefa wzorowana jest na postaci Józefa Czyżewskiego. Jak pisze Andrzej Czyżewski: Postać ta jest dla Grzegorza, głównego bohatera powieści, uosobieniem sprytu, dowcipu, żywotności, wdzięku i radości życia. Pełni rolę Zorra, Batmana i w ogóle herosa, dla którego nie ma rzeczy niemożliwych.

Ale jest to równocześnie ostra, szczera opowieść o Polsce w okresie stalinowskim. Mowa w niej o procesach politycznych, torturach w więzieniach, skazywaniu ludzi na śmierć. Akcja rozgrywa się w 1953 r., i rozpoczyna w momencie gdy Grzegorz – główny bohater – przyjeżdża z Warszawy do Wrocławia i zostaje szoferem Weroniki Rackman. Jej mąż – major lotnictwa RAF-u wraca po wojnie z Anglii, zostaje aresztowany i czeka w więzieniu na wykonanie wyroku śmierci. Grzegorz romansuje z Weroniką i zaczyna odgrywać rolę jej męża.

Sam Hłasko dodał jeszcze jeden wymiar poszerzający wymowę jego opowieści. W liście do Juliusza Sakowskiego napisał: „Cała ta książka jest poszukiwaniem Boga, w każdej chwili, w każdym momencie. Kim jest major Rackman, który zostanie zabity w wieku lat 33; zamęczony i niewinny; i nie mogący się nikomu poskarżyć? Kim jest ten człowiek?”.

Fragmenty powieści „Sowa córka piekarza” Dwójka przygotowała w 50. rocznicę śmierci autora, który zmarł 14 czerwca 1969 r. w Wiesbaden. Miał 35 lat.

Na antenie Dwójki powieść czyta Grzegorz Małecki. Emisja w „Książce do słuchania” codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach 19.15-19.30.